نرم‌افزار آزاد یک جنبش است و برای من مفید بوده است

مدت‌ها قبل بحث‌هایی را دنبال می‌کردم که بین طرفداران جنبش آزاد با مخالفان آن در جریان بود و در مقام یک طرفدار برابری و آزادی برایم جالب بود تا دلایل سایر افراد را بدانم؛ مثلا بدانم طرفداران اَپل چگونه فکر می‌کنند. 

دو سه هفته گذشته به شدت درگیر کاری بودم که بطور عملی به من نشان داد که چرا استفاده از نرم‌افزارهای آزاد می‌تواند برای فردی مثل من بسیار جذاب باشد

داستان این است که من برای پایان‌نامه خودم احتیاج داشتم که اطلاعات یکی از پیمایش‌های مرکز آمار ایران را تحلیل کنم. هفت هشت سال پیش مزاحم جادی شدم و از دانش جادی استفاده کردم. اتفاقا برای من تجربه بسیار گرانبهایی بود که با یکی از گیک‌های کامپیوتر آشنا باشم و از هم‌کاری‌اش لذت ببرم. انجام کاری که من می‌خواستم انجام بدهم برای جادی یک یا دو روز کار بود و بس؛ علاوه بر این، با توجه به نگرش‌اش به برنامه‌نویسی کار را برای خودش بسیار جذاب می‌کرد؛ یعنی برای هر کاری یک روتین کوچک می‌نوشت و بدین ترتیب کار سریع انجام می‌شد و ما هم یک چالش را تجربه می‌کردیم و لذت مبسوطی می‌بردیم. ماه گذشته تصمیم گرفتم یک مقاله با داده‌های سال‌های اخیر بنویسم. مشکل این بود که من داده‌های سال‌های جدید را نداشتم و باید به بانک داده‌های مرکز آمار ایران مراجعه کنم

طرح مسأله

مرکز آمار ایران داده‌های استخراج شده را در یک فایل مایکروسافت اَکسس ذخیره می‌کند که به دلیل شکل داده‌ها و وارد کردن آن به بانک‌داده‌ها عملا نمی‌توان گزارش‌های مناسبی از آن گرفت - یا دست کم من نمی‌توانم این کار را انجام بدهم. مشکل اینجاست که برای گرفتن یک سری گزارش‌ها و خروجی‌ها اکسس به ما امکانات کافی نمی‌دهد

من در جایی قرار داشتم که دانش بسیار ابتدایی اکسس داشتم و بسیار کم هم در مورد اس‌کیواِل می‌دانستم. در اینجا دو راه وجود داشت: اول اینکه دانش اکسس خودم را بیشتر کنم و از همان بانک داده‌های مرکز آمار ایران استفاده کنم. دوم اینکه بانک‌داده‌ها را تبدیل کنم تا بتوانم در اس‌پی‌اس‌اس از آن استفاده کنم

طبیعتا در ابتدا به سراغ گزینه اول رفتم که منطقی‌تر بود؛ زیرا نیاز به کار زیادی نداشت و تنها باید روی همان فایل اصلی کار می‌کردم. یک هفته‌ای پیش رفتم ولی به جایی رسیدم که عملا امکان پیشرفتی وجود نداشت. نکته اینکه هر چقدر هم در اینترنت جستجو کردم که ببینم دیگران چه می‌کنند؛ تنها به راهنماهایی رسیدم که مثلا آموزش می‌داد چگونه گزارش‌های ساده از یک بانک‌ داده‌های اکسس بگیریم

گزینه دوم را باید انتخاب می‌کردم؛ راه دیگری نبود. برای این منظور باید پکیج‌های مرتبط با کار با اکسس را نصب می‌کردم تا بتوانم فایل‌های اکسس را در لینوکس باز و تبدیل کنم. بعد از آن باید مای‌اِس‌کیو‌اِل را نصب می‌کردم تا بتوانم جداول مرتبط را روی کامپیوتر درست کنم. بعد از آن باید خروجی‌ها را برمبنای نیازم می‌گرفتم. برای من که دانش بسیار کمی داشتم این فرایند دو هفته طول کشید؛ ولی کار به نحو احسن انجام شد

این روند برای من پیچیده بود و بدون راهنماها و آموز‌ش‌های آنلاین امکان نداشت. برخلاف اکسس ، هر جایی که به مشکل برخوردم به راحتی توانستم با کمک آموزش‌های انلاین کار را پیش ببرم. به نظرم تفاوت بزرگ در همین‌جاست: نرم‌افزار آزاد و حامیان آن یک جمع هستند که به صورت گروهی یک پروژه را پیش می‌برند و در نتیجه در آن به بهترین شکلی اطلاعات تولید برای استفاده عمومی تولید می‌شود. به همین دلیل، فردی مثل من از صفر شروع می‌کند و به نتیجه‌ای که می‌خواهد می‌رسد در حالی که در نرم‌افزارهایی مانند اکسس چنین نیست